අකුසල් නමැති තාවකාලික බොරු වළවල්වලින් සැනසීම සොයන අපි

නමො තස්ස භගවතො

අරහතො සම්මා සම්බුද්ධස්ස...

ලෝකයේ මිනිසුන්ට කලින් කලට විවිධ ව්‍යසනයන්ට මුහුණපාන්නට සිදුවේ. එය ඔබට මට කාටත් පොදු දෙයකි. එලෙස සෑම කෙනෙකුටම පාහේ අත්විඳින්නට වන ව්‍යසන කිහිපයකි.

1. ඤාති ව්‍යසන

2. භෝග ව්‍යසන

3. රෝග ව්‍යසන

4. සීල ව්‍යසන

5. දිට්ඨි ව්‍යසන

හිතාදරයන්ගෙන් වෙන්වීම මොන තරම් දුකක්ද? ආදරය කරන අයගෙන් දුරස් වීම, ඔවුන් වේදනාවට පත්වීම බලා සිටින්නට වීම කාගෙත් සිත සසල කරන දෙයකි. ආදරය හමුවේ තම ජීවිතය හා සියලු සැප අතැර ලූ පටාචාරාවන් පිස්සු වැටුණේත්, එදා මෙදාතුර සියලු පටාචාරාවන් හැඬූ කඳුළින් තැබුවේත්, ඒ මහා ඤාති ව්‍යසනයයි. කෙනෙකුගේ හදවත ඒ ඤාති ව්‍යසනය හමුවේ කෙතරම් පීඩාකාරී වන්නේදැයි ජීවිතයේ එකම වතාවක හෝ අත්දැකීමක් ඔබටද ඇති.

'පියෙහි විප්පයොගො දුක්ඛො' යනුවෙන් දුක පිළිබඳව බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කළේද එයමය. ප්‍රියයන්ගෙන් වෙන්වීම කෙනෙකුට සියදිවි නසා ගැනීමට හේතුවක් වෙනවා මෙන්ම, තවත් කෙනෙක් උමතු බවට පත් කරන්නක්ද වෙයි. කළ යුත්ත, නොකළ යුත්ත වටහාගත නොහැකි ඇතැමෙක්, ඒ දුකින් පෙළීමෙන් අන්‍යයන්ටත් පීඩා පමුණුවයි. ඒ නිසාම ඤාති ව්‍යසනය හා ප්‍රියයන්ගෙන් වෙන්වීම ලෝකයාට මහත්ම ව්‍යසනයකි. එය වළක්වා ගැනීම වෙනුවෙන් ධනය, කීර්තිය හා අංගප්‍රත්‍යයන්ද, ඇතැමෙක් ජීවිතයද දෙන්නට සැරසෙන්නේ ඒ මහා ව්‍යසනය එතරම්ම දුකක් නිසාය.

කෙනෙකුට ජීවත් වන්නට ඇති උපභෝග හා පරිභෝග සම්පත් විනාශ වී යාම භෝග ව්‍යසනයයි. පෝසතුන් ලෙසින් සමාජයේ වැජඹුණු ඇතමෙකුට භෝග ව්‍යසනය හමුවේ ඒ සියල්ලම අහිමිව යයි. මේ සස්නේ අග්‍ර දායක සුදින්න සිටුවරයාටත් (අනාථපිණ්ඩික) ඒ ව්‍යසනයට මුහුණ දෙන්නට සිදුවිය. එදා මහා බලවතෙක් වූ කොසොල් රජුටද ඒ භෝග ව්‍යසනය හමුවේ දිළින්ඳෙකු සේ මියැදෙන්නට සිදු විය.

ඒ භෝග ව්‍යසනයේ හැටිය. ඇත්තා නැත්තෙකු බවට පත්වීම ඉමහත් පීඩාවකි. යම් විටෙක තමා ගොඩනගාගත් ලෝකය සුනු විසුනුව යන බව දැනුන විට කෙනෙක් මොන තරමේ දුකකට පත්වේද? ඔබේ රැකියාව, ඔබේ නිවස හෝ ඔබ කාලයක් තිස්සේ එකතු කළ ධනය හෝ ආභරණ හෝ නැති වූ කලෙක ඔබ මොනතරම් පීඩාවට පත්වේද? ඒ ඔබ ගොඩනැගූ සියල්ල ඕනෑම මොහොතක සොරුන් විසින් ගත හැකිය. රජය විසින් විනාශ කළ හැකිය. ගින්නෙන් හෝ ජලයෙන් විනාශ විය හැකිය. අද නිදාගෙන නැගිටින විට ඔබට ඒ සියල්ල අහිමිව ගොස් තිබිය හැකිය. ඒ භෝග ව්‍යසනයේ ස්වභාවයයි.

නිතර බිය හා ශෝකය ගෙනවිත් දෙන දෙයකි, රෝග ව්‍යසනය. අද මුළු ලෝකයටම මුහුණ පාන්නට සිදුව ඇත්තේ රෝග ව්‍යසනයටයි. රෝග ව්‍යසනය හමුවේ ඇතමුන් සියදිවි නසාගත් අයුරුත්, තවත් අය මරණ බියෙන් සිටින අයුරුත් දැකිය හැකිය. ධනය, බලය, කීර්තිය කිසිවකට ලෙඩ වීම නතර කළ නොහැකිය. ලෙඩ වීම හමුවේ ධනවත්තු හා බලවත්තුද අසරණ වෙති. ඉන් මුදවාලන්නට ධනයට හෝ බලයටද නොහැකිය. අද පවත්නා වසංගතය හමුවේ ඒ රෝග ව්‍යසනයේ තරම අපට මනාව තේරුම්ගත හැකිය.

සීලය යනු කෙනෙකුට වටිනා ආභරණයකි. එහි වටිනාකමක් දෑස් ඇත්තන්ට විනා අන්ධයන්ට නැත. නමුත් නුවණැසින් අන්ධ බොහෝ දෙනෙක් ඒ වටිනා අභරණ නොපලඳිති. නොයෙක් දුසිරිත්, දුරාචාර කරති. එය වූකලී සීල විපත්තියයි.

සීල සම්පත් නැති බාලයා නිසාම ලෝකයේ බිය පවතියි. 'යානි කානිචි භයානි උප්පජ්ජන්ති සබ්බානි තානි බාලතො උප්පජ්ජන්ති නො පණ්ඩිතතො', 'යම් බයක් මෙලොව උපදී නම්, ඒ සියල්ල බාලයා කෙරෙන්ම උපදී, පණ්ඩිතයා කෙරෙන් කිසිම බියක් නූපදී' යනුවෙන් බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කළේම සීල විපත්තියට පත්වන පුද්ගලයා ගැනය. 'ඉධ භික්ඛවෙ බාලො දුච්චින්තිච චින්තීච හොති. දුබ්භාසිත භාසී. දුක්කත කම්මකාරී', 'මෙලොව බාලයා නොසිතිය යුතුදේම සිතයි. නොකිය යුතුදේම කියයි. නොකළ යුතුදේම කරයි.' මේ ඔහුගේ සීල විපන්න භාවයයි. එය තමාටත්, අනුන්ටත් හානි පමුණුවන දෙයකි. එය මහත්ම විපත්තියකි.

කෙනෙකු සතු වටිනාම දේ නම් ඔහු සතුව පවත්නා දැක්මයි. කෙනෙක් ක්‍රියාත්මක වනුයේ ඔහුගේ මූලික  දැක්මට අනුවය. දැක්ම විපරීතව පවත්වන්නා දිට්ඨි විපත්තියකට පත් වූවෙකි. ලෝකයෙහි කෙන කෙනා ප්‍රකාශ කළ විවිධ දැකීම් කොතෙකුත් ඇත. ඇතැම් දැකීම් ගොඩනැගෙන්නේම මෝඩකම මතය. ඒ මෝඩ දැකීම් හෙවත් මිච්ඡා දිට්ඨි සමාදානය ලෝකයේ පවතින දිට්ඨි විපත්තියයි. ලෝකයේ නොයෙක් මිනිස් සංහාරයන්ට හා සත්ත්ව සංහාරයන්ට පවා හේතුවක් වන්නේද වරදවා ගත් දැකීමය.

මේ විපත්ති පහෙන් තුනක් මෙලොව පමණක් දුක දෙන විපත්තීන්ය. ඤාති, භෝග හා රෝග විපත්ති හේතුවෙන් කිසිම කලෙක කෙනෙක් නිරයගාමී නොවෙති. එකම දේ නම් මෙලොව දුකට පත්වීම පමණකි.

සීල විපත්තිය හා දිට්ඨි විපත්තිය යනු කෙනෙකුට මුහුණදිය හැකි බරපතළම විපත්ති දෙකය. ඒ විපත්ති දෙක නිසාම මෙලොවත් දුකටම පත්කරන අතර, පරලොවත් දුකම ගෙනවිත් දෙයි. වරදකරුවෙකුගේ මනස සෑමවිටම බියෙන්, තැති ගැනීමෙන්, අවිශ්වාසයෙන් පිරී පවතී. ඔහුට කිසිම අස්වැසිල්ලක් නැත. ඔහුට විශාරද බවක් නැත. එය සීලය නැති කෙනාට මෙලොවම අනිවාර්යයෙන්ම අත්විඳින්නට වන දුකකි. භයානකම කොටස ඇත්තේ ඉන් පසුවය. තමන් වැපුරූ නරක බීජවල නරක අස්වැන්න ලැබෙන්නේ පසුවටය.

කිරි දෙවූ පමණින් නොමිදෙයි. කිරි මිදෙන්නට කාලයක් ගතවෙයි. එසේම සිල් නැත්තාටද, වැරදි දිට්ඨි ගත්තාටද, එහි බරපතළකම දැනෙනුයේ පසුවටය. ඒ පසුවට දැනෙන්න පටන් ගන්නා විට ඔහු ප්‍රමාද වැඩිය. ඇතමුන් ජීවමානව අපාගත වෙයි. මරණාසන්නව ගති නිමිති පෙනෙන බැවින් ගින්දරින් තමා දැවෙන බව කියමින් ඇතමුන් කෑගසයි. එදා ඌරෙකු මෙන් මරලතෝනි දෙමින් මියගිය චුන්ද සූකරලා අදටත් බොහෝ ඇත.

අවාසනාව නම් අප නිතර උත්සාහ ගන්නේ බොහෝ දුක ගෙනත් දෙන විපත්තීන්ගෙන් ගැලවීමට නොවීමයි. ඔබ මඳක් ඔබේ ජීවිතය දිහාවට හැරී බැලුවොත්, ඔබ ජීවිතේ පිළිතුරු සපයන දේ අතර, ඤාතීන් හා හිතවතුන්, භෝග හා නිරෝගී බව ප්‍රධාන වන බව දැකිය හැකිය. ස්වාමියා, බිරිඳ, දරුවන්, මවුපියන් මේ සියල්ලම වෙනුවෙන් උපයන, ඉතිරි කරන ධනය, මේ සියල්ලන්ගේම නිරෝගී බව ගැන ඔබ නිතර සිතයි. නමුත් ඒ කිසිම දේකින් ඔබේ නිරයගාමී වීම වැළැක්විය නොහැකිය. ඔබේ ජීවිතයට ඒ ඤාති, භෝග හා රෝග විපත්ති හමුවේ දුක් නොවිඳින මනසක් සැකසිය නොහැකිය.

ලෝකයේ විපත්ති මෙන්ම සම්පත්තිද පසකි. ඤාති සම්පත්ති, භෝග සම්පත්ති, ආරෝග්‍ය සම්පත්ති, සීල සම්පත්ති, දිට්ඨි සම්පත්ති යනු එම පසයි. මින් මුල් තුනම මහා සම්පත්තියක් ලෙස බොහෝදෙනෙක් කල්පනා කරති. නමුදු සීලය හා දිට්ඨි සම්පත්තියේ වටිනාකම බොහෝ දෙනෙක් නොදකිති. සියලු දුක් නැති කළ හැකි ඒ මහා සම්පත් තිබියදී බොහෝදෙනෙක් නොවටිනා සම්පත් සොයා යති. ඒ නිසා අපි සෙවිය යුතු සම්පත්තිය නම් සීල සම්පත්තිය හා දිට්ඨි සම්පත්තියයි. ඒ සම්පත්ති දෙකෙන් ඔබට ලොව මහත්ම අර්ථය ලැබිය හැකිමය. ඒ නිසාම ඒ සම්පත්ති පිළිබඳව වඩාත් විමසුව මනාය.

සීලය යනු සීලනාර්ථයෙනි. එනම් කුසල ධර්මයන් විසිර යා නොදී පවත්වා ගැනීම හා කුසල ධර්මයන් දරාගන්නා බවයි. ශිරස් හෙවත් සියල්ලටම පෙරටු වන ශීර්ෂය අර්ථයෙන්ද සීල යන්න ඇතමෙක් තෝරයි. අකුශාලාග්නි නිවා, ලය ශීතල කෙරේනුයි, සීලයයිද තවත් අර්ථයකි. කෙසේ නමුත් සීලය යනු සියලු කුසලයනට මුල්වන දෙයකි. මෙසස්නේ සීලය සුවිශේෂය. එය වෘතයක් සේ පරාමර්ශනය කරන්නක් නොවේ. ඒ සීලය අනුගමනය කරනුයේ පිරිසිදු දැක්මකින් යුතුවය. එනම් සීලසම්පත්තිය දිවෙන්නේ දිට්ඨි සම්පත්තිය හා සමගය. නිවැරදි දැකීම කොටස් දෙකකි.

1. ලෞකික සම්මාදිට්ඨිය

2. ලෝකෝත්තර සම්මාදිට්ඨිය

ලෝකය තුළ කුසලය අකුසලය, පින පව දන්නාකම ලෞකික සම්මා දිට්ඨියයි. එය පින කරා සිත මෙහෙයවයි. ඒ කරන දේහි හොඳ විපාක ගෙන එන බවක් ඇත. දන්දීම හා එහි විපාකත් කතා කරන්නට පදනම මේ ලෞකික සම්මා දිට්ඨියයි. එයත් අත්‍යවශ්‍ය වූවකි. ලෞකික සම්මා දිට්ඨියවත් නැත්තෙකුට ලෝකෝත්තර සම්මා දිට්ඨිය කවමදාකවත් නූපදවයි. දිට්ඨි සම්පත්තියෙන් යුතු තැනැත්තා ඒ නිසාම කුසලයේ වටිනාකම දනියි. ඔහු කුසල ධර්මයන්හි අප්‍රමාදී වෙයි. ලද සෑමවිටකම ඔහු ජීවිතයේ කුසලයක් සිදු කරයි. අකුසලයට ඔහු බියක් දක්වයි. ඔබ ඔබේ ජීවිතය දෙස මොහොතකට බලා දිනකට කෙතරම් අකුසල් ඇති කර ගන්නේ දැයි තේරුම් ගැනීම වැදගත් වේ. මදුරුවෙක් කනවිට ඔබේ අත වේගයෙන් ගොස් ඌ කරා පතිත වන්නේ ඔබත් නොදැනීමය.

කෙනෙකුගේ නුරුස්නා බැල්මක් හමුවේද ඕබේ සිත ද්වේශයෙන් පිරීයයි. උදෑසන රැකියාවට යන ඔබට මගතොටේදී මොනතරම් ගැටීම් ඇති වේද? ඒ සියල්ලම අකුසල් වේ. ලෞකික සම්මා දිට්ඨියෙහි ඔබ මනාව පිහිටි කල, ඔබට එහි පවත්නා බැරෑරුම්කම තේරුම්ගත හැකිය. ඔබ දුර නොසිතා කරන පවුකම්හි බරපතළකම ඔබට එවිට වැටහේවි. සතෙක් මැරීම, සොරකම, කාමය වරදවා හැසිරීම, විහිලුවට නමුත් බොරු කීම, මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතය කෙනෙකුගේ ජීවිතය මොනතරම් අඳුරට ගෙන යනවාද? වර්තමාන තරුණ සමාජය තුළ ජීවිතයේ තෘප්තිය සොයායෑම සිදුවන්නේම බොහෝවිට අකුසලය හරහාය. ඔවුන් අතර ශික්ෂණයක් දක්නට නැත්තේ ඒ නිසාමය. ජීවිතේ සැනසීම සොයායන බොහෝ දෙනෙක් අකුසල් නමැති තාවකාලික බොරු වළවල්වලින් සැනසීම සොයති.

ඔවුන් ප්‍රමාද බව තේරුම් ගන්නේ ඔවුන් ජීවිතය වරදවා ගත් විටය. දෙමවුපියෝද දරුවන් දාර්ශනික වශයෙන් ප්‍රබුද්ධ නොකරති. ඔවුනට අවශ්‍ය දරුවා උගතෙකු කිරීමට විනා, බුද්ධිමතෙකු කිරීමට නොවේ. ඒ හේතුවෙන් අතාර්කික රාමුවකට කොටුව, දාර්ශනිකව හිස්වූ චරිත අවසනට සමාජය තුළ බිහිවේ. ඒ නිසාම කුඩා දරුවාගේ පටන්ම දාර්ශනික බීජ මනස තුළ අප රෝපණය කළ යුතුය. ඒ තුළින් ඔහු පළමු කුසලාකුසල පිළිබඳව අවබෝධයක් ඇති කර ගනියි. දුසිරිතේ ආදීනව ඔහු දකියි. එලෙස සමාජය සුවපත් කරන්නට නම්, ආටෝපවත් ජීවිතයකට වඩා දැහැමිකමේ අගය පෙන්වන දාර්ශනික විප්ලවයක් දෙමවුපියන් ලෙස දරුවාගේ මනස තුළ ඔබ කළ යුතුව ඇත.

එසේ ජීවිතයේ යහපැවැත්ම දකින පුද්ගලයාට ඉන් එහා නිවීම සඳහා අවශ්‍ය දර්ශනය නම් ලෝකයෙන් එතර වීමට හේතුවන ආර්ය වූ, ආශ්‍රවයන්ට අරමුණු නොවන ලෝකෝත්තර සම්මා දිට්ඨියයි. එය වූ කලී ලෝකයෙන් මිදීම පිණිස හේතුවන්නකි. සැපය සොයන ලෝකයට, එය සොයන්නේ වැරදි තැනක බව කියාදෙනුයේ මේ යහපත් දැකීමයි. එහිදී යථාර්ථාවබෝධය අදහස් කෙරෙයි. බෞද්ධයෙකු සතු මූලික අරමුණ නම් නිර්වාණය සාක්ෂාත් කිරීමය. නිර්වාණය යනු සියලු දුක කෙලවර කිරීමය. ඒ වෙත ළඟාවිය හැකි එකම මඟ නම් දිට්ඨි සම්පත්තියේ අග්‍රතම බවිනි.

ලෞකික සම්මා දිට්ඨිය ආශ්‍රව හෙවත් අකුසලසහගත පුරුදුවලින් ඇසුරු කළ හැකිය. නමුත් ලෝකෝත්තර සම්මා දිට්ඨිය එසේ කළ නොහැකිය. ඒ අකුසලසහගත පුරුදු හෙවත් ආශ්‍රව දුරු කළ හැක්කේද ලෝකෝත්තර සම්මා දිට්ඨිය මගිනි. ඒ ආශ්‍රව ගොඩනැගෙන්නේ ආයතන ධර්මයන් පිළිබඳව නුවණ නැතිකම නිසාවෙනි.

ආයතනයක් යනු යම් වැඩ කටයුතු සිදුවන තැනකි. රූප දැකීම් වශයෙන් සියලු දේ කරන්නේ චක්ඛායතනය මගිනි. එනම් ඇස නමැති ආයතනයයි. එයට ගෝචර වනුයේ රූපය නමැති බාහිර ආයතනයයි. එසේම ශබ්දය අසන්නේ කන නමැති ආයතනයෙන් හෙවත් සෝතායතනයෙනි. ගෝචරය සද්දායතනයයි. මෙලෙස නාසය-ගන්ධය, දිව-රස, කය-ස්පර්ශ, මනස-අරමුණු ආදිය ආයතන නම් වේ. ඒ ආයතනයන්ගේ ස්වභාවය නම් හටගෙන ඉතිරි නැතිව නැතිවෙන බවයි. උදාහරණයක් ලෙස ඇස නමැති ආයතනයට හැකියාවක් ඇත්තේ රූපය බැලීම සඳහා පමණකි. එයට වෙනත් කිසිම දෙයක් සිදු කළ නොහැකිය.

ඇසට පෙනෙන්නේ වර්ණ සටහනකි. හෙවත් ආලෝකයකි. යම් වර්ණයක් බාහිර වස්තුව මතට පතිතව ඇසට එන්නේ පරාවර්තන ආලෝකයක් පමණකි. කිසිම විටෙක ඒ වර්ණ චිත්‍රය පුද්ගලයෙක් වූයේ නැත. එකවරක් ඇසට පැමිණි වර්ණ සටහනක් නැවත කිසිදා එන්නේද නැත. එසේ නම් ඒ වර්ණ සටහනේ අපට පුද්ගලයෙකු පෙනෙන්නේ කෙසේදැයි විමසිය යුතුව ඇත. අප කිසිම කලෙක අම්මා දැක නැත.

ඔබ මදක් වික්ෂිප්ත වුවද යථාර්ථය එයයි. ඔබට ඇසට දැකිය හැක්කේ වර්ණ රූපයක් පමණකි. ඒ වර්ණය ඇති තැනක ඔබ අම්මා කියා දැනගනී. ඒ දැනගත්තේ රූපය නොව, ඔබේ මනස තුළින් ගෙන ආ අදහසකි. එය පෙනෙන රූපය නොවේ. මේ දෙකම එකක් කොට සිතන ඔබ, පෙනෙන්නේ අම්මා ලෙස වරදවා ගනියි. ඒ වරදවා ගැනීම නිසාම, ඔබට අම්මාට ආදරෙන් බැඳිය හැකිය. නමුත් ඔබ ඇත්තෙන්ම ආදරේ කළේ බාහිර පවත්නා රූපයට නොව, සංකල්පමය වශයෙන් ඔබේ සිත තුළ ගොඩනැගූ දෙයකටය. එසේ නම් ඔබ මේ දේවල් එකතු කොට සකසා ගන්නා වැරදි දැක්ම දුරු කළ යුතුය. ලෝකෝත්තර සම්මා දිට්ඨිය ඔබට උපකාර කරනුයේ ඒ යථාර්ථාවබෝධය සඳහාය.

දැන් ඔබේ සීලයට පදනමක් ඇත. ඔබ සිල් රකිනුයේ ලෝකෝත්තර දර්ශනයක් ඇති කර ගැනීමටය. කය, වචන අසංවරව ඔබට එය ඇති කරගත නොහැකිය. අකුසල්වල රළුම දේ වන වැරදි ක්‍රියාකාරකම්වලින් වැළකීම සීලයෙන් ආරම්භ කරයි. ඉන්පසු ඔහුට කය, වචන සංවරය (සීලය) පවත්වන්නට නම් මානසික සංවරය උපදවාගත යුතු බව පෙනෙයි. එයට ඔබට දර්ශන සම්පත්තිය උපකාර කරාවි. මේ පදනම මත පිහිටා දුක් දුරු කිරීම පිළිබඳව අපට මතුවට සාකච්ඡා කළ හැකිය.

සියලු දෙනාටම තෙරුවන් සරණයි..!