ණයකරවල ආයෝජනය පිළිබඳව ඔබ දැනුවත්ද?

කොටස් වෙළෙඳ පොළ ආයෝජනය පිළිබඳ අවධානය යොමු කිරීමේදී බොහෝ දෙනා දැන සිටින්නේ තමන්ට ආයෝජනය කිරීමට නැත්නම් මිලදී ගැනීමට තිබෙන්නේ ලැයිස්තුගත සමාගම්වල කොටස් පමණක් බවයි. ඊට හේතුව කොටස් යන වචනය අප කාගේත් සිත් තුළට කා වැදී ඇති බව නිසාය. එහෙත් ඔබ දැන සිටිය යුතු තවත් පැත්තක් වනුයේ කොටස් වෙළෙඳ පොළ ආයෝජන උපකරණ අතර ඉතා ආකර්ෂණීය පොලි අනුපාතිකයන් සහිත සමාගම් ණයකර මෙන්ම රජයේ ණයකරද ගනුදෙනු කිරීම සඳහා පවතින බවයි. 

ණයකරයක් යනු කුමක්ද?

නිශ්චිත පොලී අනුපාතිකයක් හා නිශ්චිත කල්පිරීමේ දිනයක් සඳහන් කරමින් සමාගමක් හෝ රජය විසින් නිකුත් කරන්නා වූ ණය සුරැකුම්පතක් ණයකරයක් යනුවෙන් කෙටියෙන් හැඳින්විය හැකිය. මෙසේ ණයකර නිකුත් කරනු ලබන්නේ සමාගමක් නම් එකී සමාගමේ අභිප්‍රාය වන්නේ තම අනාගත සංවර්ධන අරමුණු වෙනුවෙන් අවශ්‍ය අරමුදල් සම්පාදනය කරගැනීමය. ණයකර නිකුත් කරනු ලබන්නේ රජය නම් එහි මූලික අරමුණ රජයේ අනාගත සංවර්ධන ඉලක්ක සපුරා ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය අරමුදල් සම්පාදනයයි. මෙම දෙපාර්ශ්වය විසින් නිකුත් කරන්නාවූ ණයකර මිලදී ගනු ලබන්නේ සමාන්‍ය ජනතාව, පෞද්ගලික සමාගම් හෝ රාජ්‍ය සමාගම්ය. මෙහිදී නිකුත් කරන්නා වූ පාර්ශ්වය විසින් මිලදී ගන්නා පාර්ශ්වය වෙත මූලික ආයෝජන මුදල හා එකඟ වූ පොලී අනුපාතිකයක් ණයකරය කල්පිරීමේදී නැවත ගෙවීමට පොරොන්දු වෙයි.

ණයකර වෙළෙඳ පොළේ ස්වභාවය

ණයකර වෙළෙඳ පොළක් යනු ණයකර ගනුදෙනුවක වෙළෙඳ පොළයි. ණයකර මිලදී ගෙන ළඟ තබා ගන්නා පුද්ගලයන්ට ස්ථාවර ප්‍රතිලාභයක් ලැබෙන අතර, එය පොලී අනුපාතිකයක් ලෙස ආයෝජකයාගේ අතට පත් වෙයි. එමෙන්ම ණයකර වෙළෙඳ පොළ නැවත ප්‍රධාන කොටස් දෙකකට බෙදා වෙන්කළ හැකිය. එනම් රජයේ ණයකර සහ සමාගම් ණයකර වෙළෙඳ පොළයි. අපගේ අවධානය මෙහිදී වැඩිපුර යොමු කරන්නේ සමාගම් ණයකර වෙත වුවද, රජයේ ණයකර පිළිබඳවද අප යම් අවබෝධයක් ලබා තිබීම වැදගත් යැයි හැඟෙන නිසා ඉතා කෙටියෙන් ඒ පිළිබඳවත් අප මෙහිදී සාකච්ඡා කරන්නෙමු.

රජයේ ණයකර (Government Securities)

රජයේ ණයකර යනුවෙන් අප ප්‍රධාන වශයෙන් හඳුන්වනු ලබන්නේ භාණ්ඩාගාර බිල්පත් (Treasury Bills) සහ භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර (Treasury Bonds) වන අතර, රජය වෙනුවෙන් ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව ඒවා නිකුත් කරනු ලබයි. භාණ්ඩාගාර බිල්පතක් යනු රජයේ කෙටිකාලීන ණය උපකරණයයි. මේවා මාස 3, 6, සහ 12 ලෙස කල්පිරීමේ කාල සීමාවන් සඳහන් කරමින් නිකුත් කරනු ලබන අතර, උපරිම කල්පිරීමේ කාලය වසරකි. මුහුණත අගයට වඩා අඩු මිලකට නිකුත් කිරීම එහි තවත් විශේෂ ලක්ෂණයකි. භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර යනු රජයේ දිගුකාලීන ණය උපකරණයයි. එහි කල්පිරීමේ කාලය වසරකට වඩා වැඩි වන අතර, මේ වනවිට ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව විසින් වසර 2 සිට වසර 20ක් දක්වා කල්පිරීමක් සහිතව නිකුත් කළ ණයකර දැකගත හැකි වෙයි.

අවදානමකින් තොරව ඉහළ පොලියක්

රජයේ කෙටිකාලීන සහ දිගුකාලීන ණය අවශ්‍යතා සම්පූර්ණ කරගැනීම සඳහා අවශ්‍යතාවයේ හැටියට මේවා නිකුත් කරනු ලබන අතර, මේවා මිලදී ගන්නා පාර්ශ්වයන්ට නිශ්චිත පොලී අනුපාතිකයක් ලබාගැනීමටත්, මූලික ආයෝජිත මුදල නැවත ගෙවීමේ අවදානමකින් තොරව ලබාගැනීමටත් ආයෝජකයන්ට අවකාශ සැලසෙයි. භාණ්ඩාගාර බිල්පත් වෙන්දේසි පිළිබඳව ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව විසින් සෑම සතියකම පුවත්පත්වල දැන්වීම් පළ කරනු ලබන අතර, භාණ්ඩාගාර බිල්පත් වෙන්දේසි මසකට වරක් සිදුකරනු ලබයි. ඒ පිළිබඳවද පුවත්පත් දැන්වීම් මගින් ජනතාව දැනුවත් කරනු ලබයි. මහ බැංකුව විසින් නම්කර ඇති ප්‍රාථමික අලෙවිකරුවන් මාර්ගයෙන් මේවා මිලදී ගැනීමට සාමාන්‍ය ජනතාවටද අවස්ථාව ඇත. එමෙන්ම, වාණිජ බැංකු, කොටස් තැරැව්කාර සමාගම් හරහාද මේවා මිලදී ගැනීමට ආයෝජකයන්ට හැකියාව පවතී. මෙම භාණ්ඩාගාර බිල්පත් සහ බැඳුම්කර සඳහා මහ බැංකුව විසින් රටේ පවතින සාමාන්‍ය පොලී අනුපාතිකයට වඩා ඉහළ පොලී අනුපාතිකයක් බොහෝ අවස්ථාවල ගෙවා ඇති බව ඒ පිළිබඳව වැඩිදුර අධ්‍යයනය කිරීමේදී පැහැදිලි වෙයි.

රජයේ ණයකර කොටස් වෙළෙඳ පොළ හරහාද ගනුදෙනු කළ හැකිය

භාණ්ඩාගාර බිල්පත්  සහ භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර කොටස් වෙළෙඳ පොළ හරහාද ගනුදෙනු කළ හැකි නිසා මේවා රජයේ ණයකර කියා සම්පූර්ණයෙන්ම අපට බැහැර කරමින් කථා කළ නොහැකිය. 2004 වර්ෂයෙන් පසුව කොටස් වෙළෙඳ පොළ හරහාද මේවා ජනතාවට ගනුදෙනු කිරීමට අවස්ථාව උදා වූවා සේම පරිණත වීමට පෙර එනම් කල්පිරීමට ප්‍රථමයෙන් වුවද යම් පුද්ගලයෙකුට අවශ්‍ය නම් ණයකර මුදල් බවට පත්කර ගැනීමටත් අවස්ථාව උදා විය.

රජයේ ණයකර සඳහා ලැබෙන ප්‍රතිලාභය

මේවා මිලදී ගැනීමෙන් ආයෝජකයාට ලැබෙන ප්‍රතිලාභය වන්නේ නිශ්චිත පොලී අනුපාතිකයක් ලබාගත හැකිවීමය. එම පොලී අනුපාතිකය ස්ථාවර එකකි. පසුකාලීනව නිකුත් කරනු ලබන භාණ්ඩාගාර බිල්පත් හෝ බැඳුම්කර පොලී අනුපාතිකය වෙනස්වීමට ඉඩකඩ තිබුණද ආයෝජකයාට තමා ආයෝජනය කළ අවස්ථාවේ ගිවිසගත් පොලී අනුපාතිකය ලබාගත හැකිය. එය වෙනස් විය හැක්කේ යම් ආයෝජකයෙකු කල්පිරීමට ප්‍රථමයෙන් එය මුදල් කරගැනීමට උත්සාහ කළහොත් පමණි.  මෙම රජයේ ණයකරවල ඇති විශේෂ වාසියක් වන්නේ ගිවිසගත් පොලී අනුපාතිකය සහ කල්පිරීමේදී මූලික ආයෝජිත මුදල නැවත කිසිදු අවදානමකින් තොරව ලබාගත හැකිවීමය. බොහෝ දෙනා අතර පවතින මතයක් වන 'රජයේ ණයකරවල අවදානමක් නොමැත' යන්නෙන් අදහස් වන්නේද එයයි.

සමාගම් ලබාගන්නා විවිධ ණය ස්වරූප

සමාගමක් තම අනාගත අවශ්‍යතා සඳහා ණය ලබාගන්නා ක්‍රම කිහිපයක් දැකගත හැකිය. මූලික වශයෙන් ණය අරමුදල් කෙටිකාලීන (Short Term) සහ  දිගුකාලීන වශයෙන් (Long Term) ලබාගත හැකිය. වෙළෙඳ පොළේ පොදු ව්‍යවහාරය අනුව වසරකට වඩා අඩු කාලයකින් ගෙවිය යුතු ණය කෙටිකාලීන ලෙසද, වසරක් ඉක්මවා ආපසු ගෙවිය යුතු ණය දිගුකාලීන වශයෙන්ද හඳුන්වනු ලබයි. ඒ අනුව සමාගමකට බැංකු ණයක් ලෙස (Bank Loans) සහ ණය සුරැකුම්පත් වෙළෙඳ පොළට නිකුත් කිරීම යන ක්‍රම දෙකෙන්ම අවශ්‍ය ප්‍රාග්ධනය රැස්කර ගත හැකිය. සමාගමක් මෙසේ නිකුත් කරන ණය සුරැකුම්පත් වාණිජ පත්‍රිකා සහ සාංගමික ණයකර ලෙස වෙන්කර හඳුනාගත හැකි වෙයි.

වාණිජ පත්‍රිකා (Commercial Papers)

වාණිජ පත්‍රිකාවක් යනු මූල්‍ය වශයෙන් ශක්තිමත් විශාල සමාගම් විසින් කෙටිකාලීන ණය අරමුදල් ලබාගැනීම සඳහා නිකුත් කරන ණය පත්‍රිකාවකි. මේවා පෞද්ගලික අලෙවියක් මගින් (Private Placement) ඒවායේ ආයෝජනය කිරීමට කැමති පාර්ශ්වවලට විකුණා අරමුදල් රැස්කර ගනියි. විශේෂයෙන්ම ඒකක භාර අරමුදල් සහ විශ්‍රාම අරමුදල් ඒවායේ ආයෝජනය කිරීමක් දැකගත හැකි අතර තනි පුද්ගලයන්ටද වාණිජ පත්‍රිකා මිලදී ගත හැකිය. 

සමාගම් ණයකර (Corporate Debt)

සමාගම් ණයකර යනු සමාගම්වලට අවශ්‍ය ණය ප්‍රාග්ධනය රැස්කර ගැනීම සඳහා සමාගම් විසින් නිකුත් කරන්නා වූ ණය සුරැකුම්පත් ලෙස පෙන්වා දිය හැකිය. එය තවදුරටත් පැහැදිලි කළහොත් සාංගමික ණය ලෙස හඳුන්වනු ලබන්නේ සමාගම් විසින් ලබාගන්නා විවිධ ස්වරූපයේ ණය ප්‍රාග්ධන අරමුදල්ය. අප නිතර අසා තිබෙන සාමාන්‍ය කොටස් හෝ වරණීය කොටස් නිකුතු මගින් සමාගම්වලට අවශ්‍ය හිමිකම් ප්‍රාග්ධනය හෙවත් කොටස් ප්‍රාග්ධනය රැස්කර ගනු ලබන අතර ඊට අමතරව සමාගම් විසින් ණය ප්‍රාග්ධනය (Debt Capital) ලබාගැනීමද සිදුකරනු ලබයි. මෙම සාංගමික ණයකර පෞද්ගලිකව හෝ ප්‍රසිද්ධ නිකුතුවක් මගින් (Public Issue)  නිකුත් කිරීමක් දැකගත හැකිය.

සාංගමික ණයකර නිර්වචනය (Definition of Debentures)

නිකුතු සමාගම විසින් ආයෝජකයාට කිසියම් කාලපරිච්ඡේදයකට වරක් පොලියක් ගෙවීමට සහ/හෝ පරිණත කාලය අවසානයේදී හෝ වෙනත් නිශ්චිත කාලයකදී මුහුණත අගය ගෙවීමට පොරොන්දුවක් සහිතව දිගුකාලීන වශයෙන් නිකුත් කරන ණය සුරැකුම්පත් සාංගමික ණය සුරැකුම්පත් ලෙස හඳුන්වයි. 

සමාගම් ණයකර නව ආයෝජන උපකරණයක් නොවේ

සමාගම් ණයකර මෑත කාලයේ කොටස් වෙළෙඳ පොළ විසින් හඳුන්වා දුන් ගනුදෙනු උපකරණයක් නොව, දැනට අවුරුදු ගණනාවකට පෙර හඳුන්වාදී ඇති ආයෝජන උපකරණයකි. නූතන සාංගමික ණයකර වෙළෙඳ පොළේ ආරම්භය ලෙස සැලකෙන්නේ 1996 වර්ෂයයි. එදා සිට අද දක්වා කොළඹ කොටස් වෙළෙඳ පොළෙහි වරින් වර විවිධ ණයකර, සමාගම් විසින් අඛණ්ඩව නිකුත් කර ඇති බව කොටස් වෙළෙඳ පොළ වාර්තා පරිශීලනය කිරීම මගින් මනාව අවබෝධ කර ගත හැකිය. සමාගම් ණයකරවල ආයෝජනය කළ ආයෝජකයන්ටද එදා සිට අද දක්වා ලබාදී ඇති ප්‍රතිලාභ ප්‍රමාණය ඉතා ඉහළය.

සමාගම් ණයකර සඳහා ප්‍රාථමික වෙළෙඳ පොළ

සාංගමික ණයකර සඳහා පවතින මූලික වෙළෙඳ පොළ එසේත් නැත්නම් ප්‍රාථමික වෙළෙඳ පොළ යනු සමාගමක් විසින් පෞද්ගලික අලෙවියක් ලෙස හෝ පොදු නිකුතුවක් ලෙස ආයෝජකයන්ට සාංගමික ණයකර නිකුත් කරන අවස්ථාවකි. මෙය බොහෝදුරට ඔබ මීට පෙර අසා ඇති සාමාන්‍ය කොටස් නිකුතුවකට සමානය. ඒවාද පෞද්ගලික කොටස් නිකුතු මෙන්ම පොදු කොටස් නිකුතු ස්වරූපයෙන් නිකුත් කරනු ලබයි. මෙම නිකුතු ස්වරූප දෙකෙන් අප රටේ වඩාත් ජනප්‍රිය ක්‍රමය වන්නේ පොදු නිකුතුවක් ලෙස ආයෝජනය කිරීමට කැමති පොදු ජනයාට සාංගමික ණයකර සඳහා ව්‍යාපාර විස්තර ප්‍රකාශ පත්‍රයක් මගින් හෙවත් සංස්ථා ප්‍රකාශයක් මගින් (Prospectus) අර්පණයක් සිදුකිරීම (ණයකර නිකුත්කිරීම) ය. එසේම සාංගමික ණයකර හිමිකම් නිකුතුවක් නැතහොත් අයිතිවාසිකම් නිකුතුවක් ලෙස නිකුතු සමාගමේ දැනට සිටින කොටස් හිමියන්ට ලබාදීමක්ද කළ හැකිය. වර්තමානයේ ශ්‍රී ලංකාවේ දක්නට ලැබෙන සාංගමික ණයකර අතරින් බොහෝ ඒවා මෙම ව්‍යාපාර විස්තර ප්‍රකාශ පත්‍රයන් මගින් නිකුත්කළ ඒවා වෙයි.

සමාගම් ණයකර සඳහා ද්විතියික වෙළෙඳ පොළ

සාංගමික ණයකර සඳහා ද්විතියික වෙළෙඳ පොළ ලෙස ක‍්‍රියා කරනු ලබන්නේ කොළඹ කොටස් වෙළෙඳ පොළය. මෙහිදී සිදුවන්නේ ආයෝජකයන් කලින් මිලදී ගත්, නැත්නම් ප්‍රාථමික නිකුතුවකින් මිලට ගත් සාංගමික ණයකර එකිනෙකා අතර මිලදී ගැනීම් හා විකිණීම් සිදුකරමින් හුවමාරු කරගැනීමය. මෙසේ නිකුත් කර ඇති සාංගමික ණයකර කොළඹ කොටස් වෙළෙඳ පොළේ ලැයිස්තුගත කිරීමේ කොන්දේසිවලට යටත්ව ලැයිස්තුගත කළ ඒවා වෙයි. කොළඹ කොටස් වෙළෙඳ පොළේ ණයකර ලැයිස්තුගත කර ඇති සමාගම් කිහිපයක් ඔබගේ අවධානය සඳහා උදාහරණ ලෙස පහත පරිදි පෙන්වා දිය හැකිය. ලංකා බැංකුව, කොමර්ෂල් බැංකුව, ඩී.එෆ්.සී.සී බැංකුව, හැටන් නැෂනල් බැංකුව, නිවාස සංවර්ධන මූල්‍ය සංස්ථාව, අබාන්ස්, ජනශක්ති, සිංගර් ශ්‍රී ලංකා, රිචඩ් පීරිස්, එල්.ඕ.එල්.සී ,හේලීස් යන සමාගම් ඇතුළු තවත් සමාගම් ගණනාවක් මේ වනවිට කොළඹ කොටස් වෙළෙඳ පොළෙහි ණයකර ලැයිස්තු ගත කර ඇත.

සාංගමික ණයකරවල වත්මන් තත්ත්වය

දැනට කොටස් වෙළෙඳ පොළේ ලැයිස්තුගත කර ඇති ණයකර විවිධ කල්පිරීමේ කාලසීමාවන් සහිතව විවිධ ලක්ෂණයන් සහිතව කලින් කලට නිකුත් කරනු ලැබ ඇති බව කොටස් වෙළෙඳ පොළ වාර්තා තුළින් දැකගත හැකිය. මේ වනවිට කොළඹ කොටස් වෙළෙඳ පොළෙහි එක් එක් ව්‍යාපාර ක්ෂේත්‍ර නියෝජනය කරමින් ලැයිස්තුගත කර ඇති ණයකර වර්ග රැසක් දැකගත හැකි අතර, කොළඹ කොටස් වෙළෙඳ පොළේ සමාගම් ලැයිස්තුගත කර ඇති ව්‍යාපාර කාණ්ඩ 20 අතරින් ව්‍යාපාර කාණ්ඩ 8ක් යටතේ සමාගම් 46ක විවිධ ණයකර වර්ග 229ක් ලැයිස්තුගත කර ඇත. ඉන් වැඩි වශයෙන්ම සමාගම් සංඛ්‍යාවක් ණයකර නිකුත් කර ඇත්තේ බැංකු, මූල්‍ය සහ රක්ෂණ ක්ෂේත්‍රය යටතේය. බීම, ආහාරපාන සහ දුම්කොළ, ඉදිකිරීම් සහ ඉංජිනේරු, විවිධාංගීකරණ, සෞඛ්‍ය හා සනීපාරක්ෂක, ආයෝජන භාර, වැවිලි කර්මාන්ත සහ වෙළෙඳාම් යන අංශ යටතේ අනෙකුත් ණයකර නිකුත් කර ඇත.

සමාගම් ණයකරවල ආයෝජනයට ප්‍රවිෂ්ට වන්නේ කෙසේද, විවිධ ණයකර වර්ග, ණයකරවල ආයෝජනයේදී සැලකිලිමත් විය යුතු කරුණු, සමාගම් ණයකරවල පවතින අවදානම ආදි තවත් කරුණු සමගින් මෙම ලිපියේ ඉතිරි කොටස 'අද ව්‍යාපරික පිටුවේ' පළ වන මීළඟ 'දැනුමෙන් ආයෝජනයට' ලිපිය තුළින් බලාපොරොත්තු වන්න.