නියාමනය කළ යුතු ප්‍රයිවට් බස් කෙරුවාව

පොදු ප්‍රවාහන සේවාව කිරි කළයක් නම් ඊට පෞද්ගලික බස් සේවයේ නිරතව සිටින බොහෝ කොන්දොස්තරවරුන් දිනපතාම පාහේ ගොම මුසු කිරීමට සැදී පැහැදී සිටින නිසා කිරි කළය යන්නෙහි 'කිරි' යන්න ඉවත් කර ඊට 'ගොම' යෙදීමට නුදුරේදීම සිදුවනු ඇත. ඊට ප්‍රධානතම හේතුව වී ඇත්තේ පෞද්ගලික බස්රථවල කොන්දොස්තරවරුන්ගේ අයහපත් කල්කිරියාව බව අමුතුවෙන් කිවයුතු නැත.

මගීන්ට ඉතිරි මුදල් ලබානොදීම, මාරු කාසි නොමැති වීමට මගීන්ට දොස් නැගීම, ටිකට්පත් ලබා නොදීම, මගීන් අපහසුතාවට පත්වන ලෙස තදබල ලෙස දෝෂාරෝපණ එල්ල කිරීම වැනි තවත් බොහෝ සත්ක්‍රියාවන් රැසක් කොන්දොස්තරවරුන් විසින් මගී ජනතාව වෙනුවෙන් දිනපතාම පාහේ සිදු කරති.

සිය පවුලටත්, තමන්ටත් කන්නට අඳින්නට ලැබෙන්නේ තමන් අතින් පීඩාවට පත්වන මගී ජනතාව නිසා බව ඔවුන්ට සිතන්නට උවමනාවක් ඇත්තේම නැත. මොවුන් අතර මනුස්සකම් ඇති කොන්දොස්තර මහත්වරුන්ද සිටින බවද මතක් කළ යුතුමය.

බස්රථ රියදුරන්ට හා කොන්දොස්තරවරුන්ට නිල ඇඳුමක් අනිවාර්ය කර තිබුණද ඇතැමුන් එය තුට්ටුවකටවත් ගණන් ගන්නා බවක් නම් නොපෙනේ. ටිකට් පරීක්ෂකවරුන් ඉදිරියෙන් සිටින බව දැනගත් විට පමණක් කඩිමුඩියේ රියදුරුත්, කොන්දොස්තරත් නිල ඇඳුම් ඇඟලාගන්නා අතර ඇතැම් බස් රියදුරන් බස් රථය පදවන අතරතුර පවා නිල ඇඳුම අඳින්නට කටයුතු කරන්නේ එහි අනාරක්ෂිත බවද නොසිතාය.

මගී ජනතාවගේ ජීවිත පිළිබඳ නොතකා රේස් යන සමහර බස් රියදුරන්ට මාර්ගෝපදේශ ලබාදෙමින් අනෙක් බසයේ රියදුරාට පරුෂ වචනයෙන් සහ ඇතැම් විට අසැබි වදනින් බැණ අඬගසමින් දොරේ එල්ලී යන කොන්දොස්තරවරුන්ද ලබාදෙන්නේ අනුමත ශක්තියකි. එවන් අවස්ථාවල බසයට නැගීමට හෝ බසයෙන් බැසීමට සූදානම් වන වයෝවෘද්ධ පිරිස් ඇතුළු මගීන්ට කොන්දොස්තරවරුන් විසින් දොස් නගනු කරනු අප විසින් ඕනෑ තරම් දැක තිබේ.

බස් රථ තුළ අධික තදබදයෙන් තෙරපෙන අවස්ථාවල පවා ''ඉස්සරහට යන්න ඉඩ තියෙනවා'' කියමින් කෑමොර දෙන කොන්දොස්තරවරයා දෙස මගීන් තුෂ්ණිම්භූතව බලන්නේ මගීන්ට නෙපෙනෙන කොන්දොස්තරට පෙනෙන ඒ ඉඩ ඇත්තේ කොහේදැයි සිතමිනි.

මේ හා සසඳන විටදී ලංගම බස් කොන්දොස්තරවරුන්ගේ හැසිරීම සැලකිය යුතු මට්ටමකින් වෙනස් බව ජනතාව පවසති. බස් කොන්දොස්තරවරුන් බහුතරයක් දෙනාම මගීන්ට ආචාරශීලීව සහ කාරුණික ලෙස අමතන බවත් ඉතිරි මුදල් ලබාදීමට නොපැකිළෙන බවත්ය.

තවද, පෞද්ගලික බස් කොන්දොස්තරවරුන්ට සාපේක්ෂව කිසියම් විනයක් සහ ඉවසීමක් ඔවුන් තුළ තිබෙන බවද මගීහු පෙන්වා දෙති. එකම ක්ෂේත්‍ර‘යේ නියැළෙන දෙපිරිසක් දෙයාකාරයක් වීමට හේතු තිබිය යුතුය. මේ දෙපිරිසෙන් කිසිදු පාර්ශ්වයක් මිනිසුන් මිස වෙනත් ජීවීන් කොටඨාසයක්ද නොවේ. එසේ පැහැදිලිවම මේ තුළ පවතින්නේ ආකල්ප වශයෙන් ඇති වෙනසක් මෙන්ම වෘත්තීය සම්බන්ධයෙන් ලබා ඇති පුහුණුවේ වෙනස්කම්ය.

කොළඹ පෞද්ගලික ආයතනයක සේවය කරන ඊ.එම්. විජේරත්න මහතා අප කළ විමසීමකදී මෙසේ අදහස් පළකර සිටියේය.

“මම මහරගම ප්‍රදේශයේ ඉදලයි කොළඹට එන්නේ. මාර්ග අංක 138 තමයි භාවිත වෙන්නේ. ඇත්තටම මේ බොහෝමයක් ප්‍රයිවට් බස් කොන්දොස්තරවරු බොහොම නරක විදියටයි මගීන්ට සලකන්නේ. සමහර අවස්ථාවල මගීන්ට කුණුහරුපෙන් පවා බැණවදින කොන්දොස්තරලා මම දැකලා තිබෙනවා. වයසක මිනිස්සුන්ට බණින එක මහ වීරකමක් විදියට සලකන තරුණ කොන්දොස්තරලා ඉන්නවා. සමහරුන්ට බස් එකට නැග්ගෙ කොතනින්ද? නැග්ගෙ කවුද කියලා හොඳට මතකයි.

ඒත් අපේ ඉතුරු සල්ලි දෙන්න කිසිම මතකයක් නැහැ. ඒ විදියට කොච්චර නම් අසාධාරණ විදියට එයාලා ලාභ ගන්නවාද? සමහර වෙලාවට බස් එක් තදබදය තියෙද්දී ඉතුරු සල්ලි ඉල්ලගන්න බලනකොට හොරෙන් බල බල බස් එකේ කොනට වෙලා ඉන්න, ඒක මගහරින අයත් ඉන්නවා. මම හිතන්නේ කොන්දොස්තර වෘත්තියටත් වයස් සීමාවක්, අධ්‍යාපන මට්ටමක් සලකා බලන්න ඕන කියලා*

රාජ්‍ය සේවිකාවක වූ සන්ධ්‍යා කුමාරි මහත්මිය මෙසේ අදහස් පළ කළාය.

''ලංගම බස් කොන්දොස්තරවරුන් බොහොම සුළු පිරිසකගේත් මේ වගේ හැසිරීම් තියෙනවා, නමුත් බහුතරයක් දෙනා හොඳ අය. පෞද්ගලික බස් කොන්දොස්තරවරු ගැන නම් කතා කරලා වැඩක් නැහැ. එයාලා තවත් මනුස්සයෙක්ගේ අපහසුතාව පොඩ්ඩක්වත් තේරුම්ගන්නේ නැහැ. උදේම රැකියාවලට යන්න බස් එකට නගින මිනිසුන්ට කෑ ගැහුවාම ඒ දවසත් ඉවරයි. කිසිම විනයක් තියන පිරිසක් නෙවෙයි. එයාලට අපේ ඉතුරු සල්ලි හරි ඉක්මනට අමතක වෙනවා. මාරු කාසි ප්‍රශ්නෙට මිනිසුන්ට දොස් කියලා හරියන්නෙ නැහැ. අපේ අතින් රුපියලක් හරි අඩු වුණොත් ඉල්ලලාම සිටිනවා. මෙයාලාට හොද පුහුණුවක් ලැබෙන්නම ඕන. සමහර කොන්දොස්තරලගේ දවසම බුලත් හපේ කටේ. මිනිසුන්ගේ ඇඟවල්වලත් බුලත් කෙළ සමහර වෙලාවට. ගැහැනු කෙනෙකුටවත් හරියට කතා කරන්න දන්නේ නැහැ සමහර කොන්දොස්තරලා''

මේ ආකාරයෙන් ජනතා අදහස් විමසන විට හොඳින්ම පෙනීයන්නේපෞද්ගලික බස් කොන්දොස්තරවරුන් පිළිබඳ ජනතාව තුළ ඇත්තෙ අතිශය ඍණාත්මක ආකල්පයක් බවයි. කොන්දොස්තර වෘත්තිය ගෞරවනීය වෘත්තියක් බවට පත් කිරීමට නම් කොන්දොස්තර මහත්වරුන් මීටත් වඩා තම ආකල්ප පිළිබද සැලකිලිමත් විය යුතුය. වගකිවයුතු අංශශවල අවධානයද මීට යොමු වීම අත්‍යවශ්‍ය බව කියන ජනතාව හුඹස් කතා කියන බස්හිමි වෘත්තීය සමිති නායකයන්ගේ අවධානය මීට යොමුවන්නේ කවදාදැයි වැඩිදුරටත් ප්‍රශ්න කරති.

ඩී.පී. රාජා ගුණතිලක මහතා - නියෝජ්‍ය සාමාන්‍යාධිකාරී (ධාවන) ශ්‍රී ලංකා ගමනාගමන මණ්ඩලය.

ලංගම වෙත කොන්දොස්තරුවරුන් බඳවාගන්නේ පුවත්පත් දැන්වීම් මගින්. එහිදී අ.පො.ස. සාමාන්‍ය පෙළ සමත්වීම අනිවාර්ය කොට තිබෙනවා. ගණිතය විෂය සමත් වීමද අනිවාර්යයි. සම්මුඛ පරීක්ෂණ මගින් බඳවාගන්නා අය ලංගම පුහුණු පාසල් වෙත යොමු කරලා මසක කාලයක පුහුණුවක් ලබාදෙනවා. ඒ පුහුණු කාලය තුළ මගීන් සමග කටයුතු කළ යුතු ආකාරය, මාර්ග නීතිය, ස්වයං විනය, අනතුරකදී කටයුතු කළ යුතු ආකාරය වැනි විධිමත් දැනුමක් ලබාදෙනවා.

අපි විශේෂයෙන් සැලකිලිමත් වෙනවා මේ බඳවාගන්නා කොන්දොස්තර මහත්වරුන්ගේ පෞරුෂය පිළිබඳ. මේ වෘත්තිය තුළ එය ඉතා වැදගත් වෙනවා. මේ බඳවාගන්නා සියලු කොන්දොස්තරවරුන් වයස අවරුදු 20ට වැඩි 45ට අඩු පිරිස්. ඒ වගේම දොරටු දෙකක් සහිත ලංගම බස් රථවල ඉදිරිපස දොරටුවේ වගකීම රියදුරාටත්, පසුපස දොරටුවේ වගකීම කොන්දොස්තරටත් පවරා තිබෙනවා.ටිකට් නිකුත් කිරීමේදී හැර වෙනත් කිසිදු අවස්ථාවක කොන්දොස්තරවරයාට ඉදිරියේ සිටිය නොහැකියි. එසේ නොවන අයට හදිසි පරීක්ෂණ අවස්ථාවලදී විනය නීති ක්‍රියාත්මක කරනවා.

කොන්දොස්තරවරුන්ගේ හැසිරීම් මේ ආකාරයෙන් වෙනස් වීමට මේ තරගකාරීත්වය හා මුදල මූලික කොටගැනීම බලපා ඇතිබව අපි දකිනවා. ලංගම බස් රථ සම්බන්ධයෙනුත් දිනකට පැමිණිලි 20– 25ත් අතර ප්‍රමාණයක් ලැබෙනවා.ඒ පැමිණිලි විභාග කරලා අවශ්‍ය විනය ක්‍රියාමාර්ග අනිවාර්යයෙන්ම ගන්නවා. එවැනි අවස්ථාවල සමහර කොන්දොස්තරවරුන්ට නැවත පුහුණු කාලයක් සඳහා පුහුණු පාසලට යොමු කරනවා. අපි කොන්දොස්තර මහත්වරුන් නිරන්තරයෙන් දැනුවත් කරනවා මගීන් සමග හොඳින් කටයුතු කරන ලෙස.

ඇත්තෙන්ම කොන්දොස්තරවරයාත් කළමනාකරුවෙක් ලෙසයි මම දකින්නෙ. ඔහුයි බස් රථයේ මුදල් පාලනය, මගීන්ගේ වගකීම දරන්නේ. එපමණක් නොවෙයි ඔහුට මහමගදී, එදිනෙදා රාජකාරියේදී විවිධාකාරයේ අභියෝග පැමිණෙනවා. ඒවාට නිසි අයුරින් මුහුණදෙන්න ඔහුට මනා පෞරුෂයක්, ඉවසීමක් සහ විනයක් අවශ්‍යයි. මේ ගුණාංග තිබෙන කොන්දොස්තරවරයා හොඳ කළමනාකරුවෙක් වෙනවා.

බස්නාහිර පළාත් මාර්ගස්ථ මගී ප්‍රවාහන අධිකාරිය

පෞද්ගලික බස් කොන්දොස්තරවරුන් සම්බන්ධයෙන් දිනපතාම පාහේ විවිධිකාරයේ පැමිණිලි එනවා  මගීන්ගෙන්.අපි ඒ සෑම පැමිණිල්ලක්ම විභාග කරලා අදාළ දඬුවම් ලබාදෙන්න කටයුතු කරනවා. මාලඹේ පිහිටලා තිබෙන පුහුණු මධ්‍යස්ථානයෙන් සෑම කොන්දොස්තරවරයෙක්ම පුහුණුව ලබාගැනීම අනිවාර්ය කොට තිබෙනවා.ඒ වගේම සඳුදා (අද) දින සිට මගී ජනතාවට පැමිණිලි කළ හැකි අංක දෙකක් හඳුන්වා දී තිබෙනවා. ඒ අනුව 011 5 559 595 අංකයටත්, 077 3 441 844 අංකයට අමතා සභාපතිවරයාට පෞද්ගලිකව පැමිණිලි යොමු කිරීමට මගීන්ට හැකියාව තිබෙනවා.

නදුන් ශ්‍යාමාල්